پرسش :

چه راهکارهایی برای حفظ و ارتقای بهداشت روانی خانواده ها در بلایای طبیعی و شیوع بیماری هایی مثل کرونا ویروس وجود دارد؟


پاسخ :
اثرات روان شناختی و بهداشت روانی در بلایای طبیعی، موضوعی است که از اهمیت خاص برخوردار بوده و متأسفانه کمتر به آن پرداخته شده است. بلایا اتفاقات معمول و روزمره نیستند. آن ها از هر نوعی که باشند، طبیعی یا انسان ساخت، زندگی و فعالیت های هر جامعه ای را مختل می کنند لکن برخی از این وقایع مانند شیوع جهانی یک بیماری به شدت واگیردار (مانند کرونا) مسئله ای نسبتاً جدید و متفاوت است. در بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله یک حالت غیرمنتظره و شوکه کننده وجود دارد به صورتی که عده ای غافلگیر شده و قربانی می شوند و جامعه هدف برای خدمات بهداشت روان، بازماندگان هستند. لکن در واگیرهای عمومی، می توان گفت قربانیان، عموم مردمی هستند که در اضطراب سرایت بیماری قرار داشته و ازاین جهت بهداشت روان آن ها تهدید می شود.

توصیه های زیر به راهکارهای شناختی، هیجانی و رفتاری برای حفظ و ارتقای سطح بهداشت روان در جامعه ی مبتلا شده می پردازد.

تحلیل درستی از هشدارها داشته باشیم؛ علیرغم رعایت بهداشت از طرف بخش زیادی از مردم، در جامعه همواره افرادی هستند که بی توجه به توصیه های بهداشتی، سبب انتقال بیماری و گسترش آن می شوند. ازاین رو رسانه های اطلاع رسان چاره ای جز تأکید بر عمق خطر و بالابردن سطح هشدارها ندارند و این مسئله باعث بروز نگرانی های مضاعف در سطح جامعه می شود. پس توجه داشته باشیم ما که توصیه های بهداشتی و دستورالعمل های قرنطینه ای را رعایت می کنیم مخاطب هشدارهای مضاعف نیستیم و نباید تحت تأثیر تأکیدها، دچار استرس فزاینده شویم.

آیا با قانون احتمالات و فرمول های آماری آشنا هستید؟ چقدر احتمال دارد این بیماری به سراغ من بیاید؟ به عنوان مثال در یک جامعه هشتادمیلیونی، اگر هشت صد نفر در اثر ابتلا به بیماری فوت کنند، احتمال ابتلای هر فرد در این جامعه یک صد هزارم درصد هست که با رعایت بهداشت و قرنطینه، درصد احتمال از این هم کمتر می شود یعنی احتمال اینکه بیماری به سراغ یک نفر بیاید بسیار اندک است.

پس توجه داشته باشید که جامعه پزشکی و رسانه ها بنا بر مصالح عموم و رسالتی که در جلوگیری از شیوع بیماری به عهده دارند لازم است سطح هشدار را بالا ببرند لکن افرادی که ضوابط پیشگیرانه را رعایت کرده و می کنند لازم است با توجه به قانون احتمالات، آرامش خود را حفظ کنند و کسانی که به ضوابط پیشگیرانه و رعایت قرنطینه بی توجه هستند باید هشدارها را جدی گرفته و خود را در معرض خطر جدی ببینند.

از بین رسانه ها، رسانه های رسمی را ترجیح داده و از فضای مجازی به صورت هدفمند استفاده کنید. در این ایام گردش آزاد در خبرهای مرتبط با بیماری توصیه نمی شود.

تجربه سبک های جدید زندگی: در شرایط قرنطینه ای که بسیار به ندرت پیش می آید، افرادی که با انعطاف پذیری و چابکی، سبک زندگی خود را به نحو مقتضی تغییر می دهند دوران بهتری را تجربه می کنند. پس ساعت خواب وبیداری و غذا خوردن خود را با شرایط جدید تنظیم کرده و فهرستی از فعالیت های لازم و فهرستی از فعالیت های موردعلاقه برای خود تهیه کنید و سعی کنید در خانواده، به یک جدول زمان بندی مشترک خانوادگی دست پیدا کنید. پس هرکدام از ما دو جدول خواهیم داشت؛ یک جدول خانوادگی و یک جدول فردی که لازم است این دو جدول هماهنگ باشند. هدف از پایبندی به برنامه های فردی، حفظ قلمروها و مرزهای فرد با دیگر اعضای خانواده است؛ یعنی برای حفظ آرامش خانواده لازم است هر فرد در طول شبانه روز بخش قابل توجهی از زمان را به کارهای شخصی مشغول بوده و کاری به دیگر اعضاء خانواده نداشته باشد.

ارتباط معنوی خود را با خداوند متعال تقویت کنید.

در پایان به این نکته توجه داشته باشید برای شما که ضوابط پیشگیرانه را رعایت می کنید دوران قرنطینه می تواند از خاطره انگیزترین و ناب ترین دوران زندگی باشد.

منبع: مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی